Risale-i Nur Istılahları

Her ilim dalının kendine mahsus terimleri ve tabirleri yani ıstılahları vardır. Istılahlar, ilgili olduğu ilmin dilidir. Istılah dili ise, alanlarında ilmi otorite olan kişilerden oluşan bir grubun, manaları ifade etmek için ortaya koydukları kendilerine mahsus tabirlerdir. Bundan dolayıdır ki ıstılahların ifade ettiği mana, sözlük anlamından farklık arzedebilmektedir.

Bir ilmi tahsil etmek isteyen kişi öncelikle o ilme ait ıstılahları öğrenmelidir. Bunun için ıstılahları göz önüne almak ve o ilmi, ıstılahlar üzerinden işlemek önem arz etmektedir. Öğrenmeyi amaç edinen insan, herhangi bir ilimde cehalet karanlığına düşmemek için ıstılah bilgisi konusunda fakir olmamalıdır. Tam da bu noktada, ıstılah sözlüklerine ihtiyaç duyulmaktadır. Çünkü öğrenilmek istenilen ilmin tahsilini kolaylaştıran en etkili araç, söz konusu ilme ait ıstılah sözlükleridir.

Fakat insan yalnız kelime ezberlemekle bir yabancı dili konuş(a)madığı gibi, sadece ıstılah ezberlemek ilgilendiği ilim sahasında yeterli olmayabilir. Bundan dolayı hem öğrenilmesi hedeflenen ilim dalı hakkında araştırma ve müzakereler yapılmalı hem de ilgili ıstılahlar konusunda gerekli bilgilere sahip olunmalıdır.

Istılah konusunda bir diğer önemli nokta da;

“Istılahta tartışma olmaz” kaidesidir. Çünkü ıstılah; ilim, sanat veya meslek erbabının bir manayı ifade etmek için ittifak ederek ortaya koydukları tabirdir. Yani ıstılah belli bir topluluğun, kendine özgü manaları ifade etmek için kullandıkları terimlerdir. Bunun içindir ki herhangi bir tenkit alması veya muhataplar nezdinde kabul görüp görmemesi söz konusu değildir.

Bediüzzaman Hazretleri’nin yüz otuz risaleye ulaşan telifi ve birçok konuya temas etmesi, külliyatını ıstılah açısından son derece zenginleştirmiştir. Risale-i Nur Külliyatı’nın ıstılah yönünden zengin olması, Bediüzzaman Hazretleri’nin ilimdeki yüksek seviyesini ve kuşatıcılığını göstermesi açısından da takdire şayandır.

Hz. Üstadın ilmî dirayetini ve derinliğini anlamak ve kaleminin kudretini bilmek içinkülliyatında tam bir vukufiyetle kullandığı ıstılahları görmek yeterlidir. Hz. Üstadın ıstılahları kullanımındaki vukufiyeti, baş döndürücü tahkiki, ıstılahlara ait hayrete düşürücü tefekkür ürünü olan ilmi incelikleri ortaya koyması “Bediüzzaman” sıfatını hakkıyla taşıdığını göstermeye kâfidir.

Bu çalışma, öncelikle Risale-i Nur eserlerine yönelik anlayışımı artırmak adına yaptığım ıstılah araştırmalarıyla ortaya çıkan birikim neticesinde oluşmuştur. Bunu gerçekleştirmek için uzun zamandan beri ıstılah yönünden eşsiz bir eser olan Risale-i Nur Külliyatı içerisinde yer alan ve özellikle bilinmesi gerektiğini düşündüğüm ıstılahları, kendi çalışma notlarıma eklemek suretiyle bir araya getirmiştim. Bu çalışmalar neticesinde ortaya çıkan birikim, zamanla olgunlaşan düşünceler, kıymetli ilim erbabıyla yaptığım istişareler ve özellikle Risale-i Nur’a gönül vermiş kardeşlerimizin teklifleri neticesinde, ıstılah çalışmamı bir “sözlük” şeklinde düzenlemeye karar verdim.

Bu çalışmanın birinci adımında; öncelikle ıstılahlara sözlükte geçen anlamlarını verdim. Bu noktada, sahasında otorite kabul edilen Kâmus-u Okyanus, Mucemu'l-Vasît ve benzeri sözlükler kullanmaya özen gösterdim. Dil uzmanlarının tartışmalarına girmedim. Fakat bu zatların ıstılahların türediği kelime köklerine yüklediği tüm farklı anlamları almaya gayret gösterdim. Bundan dolayı sözlük anlamında birden çok mana bulunmaktadır.

Bu çalışmanın ikinci adımında; ıstılahların ilgili olduğu ilim dalı tarafından yüklenilen anlamları yazdım. Bu konuda öncelikle Müfredât, Ta’rîfât ve benzeri ıstılah sözlüklerinden istifade ettim. Daha sonra ilgili ilim erbabının birinci el kaynaklara ulaşarak doğrudan eserlerinden istifade ettim. Kelam, mantık, hadis, fıkıh, tefsir, felsefe ve benzeri ilimlere ait Arapça, Osmanlıca eserler ve çok sayıda makale inceledim. Bir ıstılahî mana için birden çok eser incelemeye çalıştım. Eğer tahkik erbabının ıstılaha ait zengin/ farklı bir tanımını gördü isem onu da yazmaya gayret ettim. Bundan dolayı sözlükte bir ıstılaha ait birçok tanım yer almaktadır.

Bu çalışmanın üçüncü adımında; Bediüzzaman’ın ıstılaha yüklediği manayı araştırdım. Bunun için ise Risale-i Nur Külliyatının tamamını tarayarak tanımını yapmaya çalıştım. Hz. Üstada göre yapılan tanımlarda tüm risalelerini dikkate aldım. Istılahın tanımına yönelik olan her ifadesine başvurmaya özen gösterdim. Istılahın anlaşılmasına hizmet edeceğini düşündüğüm ifadelerine de yer verdim. Bu noktada külliyatına bütüncül bir açıdan yaklaştım.

Bu ıstılah sözlüğü çalışması öncelikle, Bediüzzaman Hazretleri’nin ıstılahlar konusundaki yetkinliğine dikkatleri çekmeyi amaçlamaktadır. Diğer bir amacı da; ilim öğrenme noktasında gayretli ve tahkik ehli olanlar için bazı örnek çalışma sahalarını göstermektir. Bu noktada ehli tahkik ve ilim erbabı tarafından daha sonra yapılabilecek ilmi çalışmalara dair yol gösterici olacağı düşünülen bazı teklifler sunulabilir.

Birincisi: İlim erbabı tarafından -Risale-i Nur merkezli- ıstılahlara ait makaleler kaleme alınabilir. Istılahların tarihî süreçte taşıdıkları manadaki zenginlikler, hayata yansıması ve benzeri çalışmalar yapılabilir.

İkincisi: İlim erbabı tarafından Hz. Üstadın ıstılahların tanımlamasında ve güncel hayata taşınmasındaki farklı görüşlerini ortaya koyan çalışmalar yapılabilir.

Üçüncüsü: Hz. Üstadın ıstılahları kullanmadaki ustalığı ve Risale-i Nur Külliyatı’nın ıstılahlar açısından zenginliği göz önüne alınarak farklı ilim alanlarındaki izdüşümleri tespit edilebilir. Farklı ilim alanlarındaki görünümleri tespit edilen bu ıstılahların, multidisipliner bir öğrenme yaklaşımına ne yönde katkı sağlayabileceği üzerine tartışmalar yapılabilir.

Bu sözlüğün hazırlanışında desteklerini esirgemeyen başta aile fertlerime ve dostlarıma teşekkürü bir borç bilirim. İnsanların bu sözlükten istifade etmesini ve rızasına eriştirmesini yüce Allah’tan (cc) niyaz ederim. Başarıya ulaştıran ancak yüce Allah’tır.